این روزها ترکیه نامی آشنا در میان ایرانیان است. به وفور می توان مشاهده نمود که سفر به ترکیه یکی از عادی ترین و البته به صرفه ترین مسافرت هایی است که افراد در سر رسید های خود قرار می‌دهند. اما نکته اینجاست، تا چه اندازه نسبت به این کشور آشنایی دارید؟ آیا تنها آگاهی از جاذبه های گردشگری آن کافیست تا از سفر خود لذت ببرید؟ باید بگوییم آشنایی با تاریخ ترکیه از جمله مهم ترین مواردی است که به شما کمک می کند تا سفری متفاوت و لذت بخش را تجربه نمائید. از همین رو در نظر داریم در این مقاله توضیحاتی را در این راستا خدمت شما ارائه دهیم تا دیدگاه تان نسبت به این کشور دوست داشتنی دستخوش تغییراتی مثبت شود. پس با ما همراه باشید.
کشور ترکیه دارای سرگذشت و تاریخ شنیدنی و هیجان انگیز است. تاریخ ترکیه شامل بازه زمانی بیش از 4000 سال را در بر می گیرد. آنها ابتدا حدود 2000 سال قبل از میلاد در آسیای میانه زندگی می کردند. سپس بسیاری از ایالت ها و امپراتوری ها را در منطقه وسیعی از آسیا و اروپا مستقر کردند. این امپراتوری ها شامل:
- امپراتوری هون بزرگ (تأسیس در قرن سوم قبل از میلاد)
- امپراتوری گوتكورك (552- 740)
- امپراتوری اویگور (741-840)
- امپراتوری آوار (6-9 قرن بعد از میلاد)
- امپراتوری هزاره (5 -10 قرن میلادی)
- امپراتوری سلجوقی بزرگ (1040 – 1157)
- امپراتوری عثمانی (1259-1326)
شاید برایتان جالب باشد بدانید که کشور ترکیه در جهان با نام رسمی جمهوری ترکیه شناخته می شود. این کشور که قدمتی به وسعت چندین قرن دارد سرزمینی اوراسیایی بوده که بخش اعظم آن تحت عنوان آسیای کوچک آناتولی شناخته می شود و در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا و بخش کوچکی از آن در منطقه بالکان در جنوب شرق اروپا واقع شده است.
همه ما امپراتوری بزرگ عثمانی را از کتاب های تاریخ می شناسیم. این امپراتوری که در قرون گذشته یکی از قدرتمند ترین کشورهای جنوب شرق اروپا و خاورمیانه بوده در طی جنگ جهانی اول دچار آشوب شده و سقوط می کند، به گونه ای که در سال 1923 جمهوری ترکیه شکل می گیرد.
رهبری این کشور را در آن برهه از تاریخ کسی برعهده نداشت جز مصطفی کمال پاشا آتا ترک که بعدها به پدر ترکیه معروف شد. درواقع آتا در زبان ترکی به معنی «پدر» است و آتا ترک یعنی پدر ترک ها، لقب مصطفی کمال پاشا بوده است.
جمهوری ترکیه کشوری مستقل در خاورمیانه و در جنوب غربی آسیای صغیر و جنوب شرقی اروپا است. این کشور از سه جهت با دریاهای مدیترانه، اژه و سیاه احاطه شده است. نام اصلی این کشور به عنوان ترکیه کومهوریتی شناخته شده که فرم کوتاه شده از آن به صورت “ترکیه” می باشد. ایالت های هم جوار ترکیه شامل:
- یونان 👈 غرب
- بلغارستان 👈 شمال غربی
- عراق و عراق 👈 جنوب شرقی
- ایران، ارمنستان و گرجستان 👈 شرق
بیشتر این مرزها پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی ایجاد شد. در طول تاریخ، ترکیه به دلیل خطوط ساحلی و موقعیت استراتژیک خود به عنوان پلی بین قاره ها، مرکز تجارت و مهاجرت بوده است. پیشنهاد ویژه ترک به نیک به شما نگاهی بر مقاله جذاب حمل و نقل در استانبول است.
ظهور امپراتوری عثمانی
امپراطوری عثمانی سلسه دیگری از قبایل ترک آسیای میانه در دهه 1200 بوده است. كه با رهبري عثمان (1259-1326) به نام “عثمانی” خوانده شد. عثمانی ها یا ترک های عثمانی تا سال 1360 بسیاری از آنچه اکنون قسمت هاي اروپايي تركيه را تشکیل می دهد، فتح و تسخیر کردند. پس از آن قسطنطنیه (ترکیه قدیم) در سال 1453 به دست ترک های عثمانی افتاد.
پس از تغییر نام قسطنطنیه به استانبول، پیروزی های متعددی از جانب دولت عثمانی شکل گرفت و به نوعی قرن جدیدی در تاریخ اروپا شکل گرفت. زیرا در قرن نهم هجری قمری، قدرت و پادشاهی حکومت عثمانی به امپراتوری عثمانی تغییر کرد و در راس این هرم کسی نبود جز سلطان سلیم اول که همواره از او به عنوان یاووز به معنی مهیب یاد می کردند.
به عبارت ساده تر اوج قدرت امپراتوری عثمانی در زمان سلطان سلیم رخ داد. و توانست مناطق بسیاری را محاصره کند و تنها 9 سال زمان نیاز داشت تا بتواند مصر، دیاربکر، شام، غرب کردستان، عراق، غرب عربستان و قسمتی از بالکان را به تصرف خود درآورد و آن ها را به قلمرو ترکیه اضافه کند.
او به محاصره وین پرداخت و حتی در سال 1514 میلادی توانست در جنگ چالدران شاه اسماعیل یکم را شکست دهد. مطمئناً در کتاب تاریخ ایران و تاریخ ترکیه از این جنگ بارها نام برده شده است. او در یکی از جنگ هایش با شاه تهماسب صفوی، تا سلطانیه نیز پیش آمد. اما به وضوح می توان درک کرد که پس از او، امپراتوری عثمانی رو به انحطاط گذاشت.
قدرت امپراتوری عثمانی در دهه 1500 به اوج خود رسید. امپراتوری ترکیه به دست سلطان سلیمان اول (1466-1596) افتاد كه دوران پادشاهي باشکوه داشت و مرزهاي تركيه را در جنوب شرقی اروپا تا جنوب روسیه، جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا گسترش داد.
ترکیه بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی
پس از آن امپراتوري عثماني روبه زوال رفت؛ به همين خاطر بسیاری از ترک ها معتقد بودند برای جلوگیری از افول بیشتر، تغییر در قوانین و آداب و رسوم ترکیه ضروری است. سلطان عبدالحمید دوم معروف به “عبدل لعنتی” وعده اصلاحات را براي اولين بار داد، ولي به آن عمل نكرد. در سال 1908 او توسط گروهی از سیاستمداران اصلاح طلب به نام ترک های جوان سرنگون شد. سپس اصلاحات سیاسی و اجتماعی مطرح شد و سلطنت مشروطه توسط سلطان محمد پنجم تأسیس شد. در مقاله آب و هوای ترکیه به بررسی شرایط آب و هوایی 5 شهر مهم و توریستی این کشور پرداختیم که خواندن آن خالی از لطف نیست.
فروپاشی نهایی امپراتوری عثماني پس از جنگ جهانی اول به وقوع پیوست و به عنوان یکی از قدرت های شکست خورده، امپراتوری مجبور شد دست از سرزمین های غیر ترک خود بكشد. به همين خاطر قدرت های اصلی پیروز (فرانسه و انگلیس) مدتی استانبول را اشغال کردند و در سال 1919 نیروهای یونانی به سواحل اژه ترکیه حمله کردند.
موقعیت جغرافیایی ترکیه
ترکیه در یکی از فعال ترین مناطق زلزله خیز جهان قرار دارد. به دلیل همجواری با کوه آلپ (هیمالیا) زمین لرزه های شدیدی، به ویژه در شمال ترکیه رخ داد. در دهه 1900 هفت زمین لرزه در گسل شمال آناتولی رخ داد. زمین لرزه 17 اکتبر سال 1999 (25 مهر 1378) در مارمارا یکی از شدید ترین زمین لرزه های تاریخ ترکیه بود. این زمین لرزه در مقیاس 7.4 ریشتر و یکی از ویرانگر ترین فاجعه قرن است.
تقریباً 3 درصد از ترکیه در قاره اروپا قرار دارد و 97 درصد باقیمانده به نام آناتولی در قاره آسیا واقع شده است. در سال 1941 نخستین کنگره جغرافیایی مساحت کل ترکیه را از 780.580 کیلومتر مربع به هفت استان جغرافیایی تقسیم کرد:
- منطقه مرمره
- منطقه اژه
- منطقه مدیترانه
- منطقه آناتولی مرکزی
- منطقه دریای سیاه
- آناتولی شرقی
- جنوب شرقی منطقه آناتولی
چهار منطقه (منطقه مرمره ، منطقه اژه ، منطقه مدیترانه و منطقه دریای سیاه) به نام دریاهایی که در مجاورت آنها قرار دارد نامگذاری شده اند. دریای مرمره به دریای سیاه و اژه متصل است. مابقی مناطق ترکیه به دلیل قرار گرفتن در فلات مرکزی اینگونه نامگذاری شده است.
جمعیت ترکیه
در سال 2000 میلادی جمعیت ترکیه تقریبا 65.7 میلیون نفر بود که 30 درصد از جمعیت زیر پانزده سال سن داشتند. تقریباً 80 درصد از جمعیت این کشور ترک و 20 درصد نیز کرد هستند. نرخ رشد سالانه جمعیت 1.27 درصد تخمین زده شده که 29 درصد از جمعیت زیر چهارده سال (کودک) هستند و 65 درصد بین سنین پانزده تا شصت و چهار سال (بزرگسال) قرار دارند. در سال 2000 میزان سواد مردم ترکیه 3/82 رشد درصد رشد داشت. مردان با سواد (91.7 درصد) نسبت به زنان (72.4 درصد) بیشتر بودند. حدود 45.8 درصد از نیروی کار در مناطق کشاورزی، 33.7 درصد در مناطق شهری و 20.5 درصد در مناطق خدماتی بودند.
دین مردم ترکیه
طبق آمار 99.8 درصد کل ترک ها مسلمان هستند که بیشتر این افراد اهل سنت اند. جمعیت اندک غیر مسلمان از مسیحیان و یهودیان تشکیل شده است. ترکی استانبولی زبان رسمی این کشور است و اقلیت ها به زبان کردی، عربی، ارمنی و یونانی صحبت می کنند. زبان انگلیسی در دوره ابتدایی به صورت اجباری تدریس می شود و استفاده از آن گسترده است.
حتما بخوانید : 10 هتل لوکس 5 ستاره در استانبول
تاریخ اقتصادی و اجمالی ترکیه
- در سال 1996 میلادی، کشاورزی 15 درصد از تولید ناخالص ملی و 43.1 درصد از نیروی کار تركيه را تشكيل می داد.
- ترکیه غلات، شکر، آجیل، میوه های تازه و خشک، سبزیجات، روغن زیتون و محصولات دامی صادر می کند.
- در اوایل دهه 1990 میلادی محصولات کشاورزی 15 درصد از کل صادرات تركيه را تشکیل داد.
- ترکیه در تولید مواد غذایی خودکفا است و ماهیگیران، کشاورزان و دامداران انواع مختلفی از ماهی، سبزیجات، میوه ، آجیل و گوشت را برای مصرف کنندگان تولید می کنند.
- وقتی چنگیز خان ارتش خود را برای فتح جهانی اماده می کرد، نیمی یا بیشتر جنگجویان ترک بودند.
- ترک ها قوم رزمی بودند و در اصل از نظر فنی عقب مانده و بدوی بودند، اما در فنون نظامی مهارت های ویژه ایی داشتند.
- منشأ امپراتوری عثمانی در قرن سیزدهم بود.
- عثمان رهبر قبیله کوچکی از ترک های آناتولی بود و پس از موفقیت، وی به عنوان سلطان تعیین شد و تاسیس دولت و سلسله عثمانی را آغاز کرد.
- وطن اصلی ترک ها شمال آسیای مرکزی بود.
تاریخ حکمرانی و ایجاد کشور ترکیه
آناتولی بخش غربی کشور ترکیه و یکی از قدیمی ترین مناطق سکونتی جهان است. اولین امپراتوری ترکیه هیتی ها بودند که از قرن 18 تا قرن 13 قبل از میلاد، قلمرو خود را در این کشور ایجاد کردند. سپس یک قوم هندی-اروپایی، به این سرزمین حمله کردند و آن را تحت کنترل خود درآوردند. تا اینکه سیمیمری ها در قرن 7 قبل از میلاد ترکیه را فتح کردند. بعد از این سال ها، یونانی ها در سواحل غربی آناتولی مستقر شدند و از بندرها برای حمل کالاهای خود در منطقه استفاده می کردند. ایرانیان با ورود از شرق، به ترکیه حمله کردند و آناتولی برای دو قرن دیگر توسط ایرانی ها حکمرانی شد. سپس اسکندر بزرگ در سال 334 پیش از میلاد ترکیه را فتح کرد و متعاقباً این سرزمین توسط یونان تقسیم شد.
رومی ها در اواسط پیش از میلاد، آناتولی را فتح کردند. در سال 324 کنستانتین امپراتوری روم، ترکیه را به قسطنطنیه تغییر نام داد. این اقدام سبب شد تا امپراتوری تركيه به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شود و به این ترتیب قسطنطنیه پایتخت امپراتوری روم شرقی یا بیزانس شد. در سال 1055 امپراتوری عثمانی ظهور کرد. عثمانی ها در سال 1453 قسطنطنیه را فتح کردند و به استانبول تغییر نام دادند. در قرن شانزدهم، عثمانی ها یکی از بزرگترین امپراتوری های تاریخ ترکیه شدند.
با شروع فروپاشی امپراتوری عثمانی در قرن هجدهم و نوزدهم، قدرت های اروپایی برای کنترل ترکیه درگیر جنگ شدند. در سال 1908 گروهی از ترک های جوان موفق به دستیابی مجدد به امپراطوری تركيه شدند و اصلاحات مدنی و اجتماعی بسیاری را ايجاد کردند. در پایان جنگ جهاني اول امپراتوری عثماني به طور رسمی منحل شد و قلمرو آن به طرز چشمگیری کاهش یافت.
جمهوری ترکیه
با ناتوانی دولت عثمانی، یک ژنرال ترکیه ای به نام مصطفی کمال، یک دولت موقت ترتیب داد و نیروهایش یونانی ها را در سال 1922 از تركيه اخراج كرند. آخرین سلطان یعنی محمد ششم عزل شد و در سال 1923 میلادی، کمال جمهوری تركيه را با پایتخت آنکارا مستقر کرد و کمال اولین رئیس جمهور تركيه شد. وی با پذیرش نام خانوادگی آتاترک (پدر ترک ها) اصلاحات بسیاری را انجام داد که ترکیه را به یک ملت مدرن تغيير داد.
در آغاز سال 1980 دولت تحت امر معاون نخست وزیر، تورگوت اوزال برنامه ای برای آزادسازی اقتصادی با هدف ادغام اقتصاد ترکیه در بازار جهانی برای ارتقاء رشد صادرات پیاده سازی کرد. او مهندس برق بود که در زمینه اقتصاد مدرک تحصیلی داشت. وی در بانک جهانی و در دفتر برنامه ریزی دولت ترکیه کار می کرد. برنامه های تورگوت اوزال شامل چندین بخش بود:
- کنار گذاشتن استراتژی جایگزینی واردات از توسعه اقتصادی.
- افزایش ارزش لیر ترکیه و قدرت خرید مردم.
- کنترل دقیق تر عرضه و اعتبار پول.
- حفظ نرخ بهره مثبت.
- کنترل قیمت ها.
- حذف یارانه ها.
- اصلاحات در سیستم مالیاتی.
- تشویق سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ترکیه.
پس از درگذشت آتاترک در سال 1938 میلادی؛ حزب جمهوری خواه خلق وی توسط عصمت اینونو تا سال 1950 به عنوان رئیس جمهور، دولت را اداره می كرد. سپس از سال 1950 تا 1960 ترکیه تحت کنترل حزب دموکرات و جلال بایار به عنوان رئیس جمهور و عدنان مندرس به عنوان نخست وزیر فعالیت کرد. در سال 1965 سلیمان دمیرل (رئیس حزب عدالت) نخست وزیر شد و تا سال 1971 حکومت کرد. وی یک سیستم سیاسی و حقوقی جدید را ایجاد کرد:
- قوانین مربوط به سلطان و خلافت را لغو کرد.
- دولت و آموزش و پرورش را سکولار ساخت.
- حقوق برابر به زنان داد.
- حروف عربی را به یک الفبای عربی و یک سیستم عددی تغییر داد.
- صنعت ترکیه را به سوی پیشرفت سوق داد.
در سال 1974 به دنبال کودتای نظامی قبرس، نیروهای ترکیه بخشی از کشورهاي جزیره اطراف را اشغال کردند که هم یونانیان و هم ترک ها در آنجا ساکن بودند. در سال 1980 پس از آنكه ثابت شد دولت های ضعیف نتوانستند با مشکلات كشور مقابله كنند، ژنرال كنان اورن دولت را به دست گرفت. وی طبق قانون اساسی جدید در سال 1982 رئیس جمهور شد و تا سال 1989 به فعالیت خود ادامه داد. اوزال پس از مرگ وی در سال 1993 توسط سولیمان دمیرل جانشین شد و تانسو سیلر در سال 1993 اولین نخست وزیر زن ترکیه شد.
بعد از یک سال بی ثباتی سیاسی در سال 1999، یک دولت ائتلاف جدید به ریاست نخست وزیر سابق بولنت اِیزویت، قدرت را به دست گرفت. وقایع مهم دیگر سال 1999 شامل دستگیری و مجازات (اعدام) رهبر عبدالله اوجالان بود. وی در سال 1985 رهبري شورش های خشونت آمیز علیه ارتش ترکیه را رهبری می کرد. همچنین دو زمین لرزه ویرانگر جان بیش از 15 هزار نفر را گرفت. آیا قصد زندگی در استانبول را دارید؟ این مقاله جذاب را از دست ندهید.
مكان هاي تاريخي تركيه
اگر قصد سفر به ترکیه را دارید، پیشنهاد می کنیم از مکان های تاریخی این کشور غافل نشوید. همانطور که گفته شد، کشور ترکیه دارای تاریخ غنی و جذابی است که بناهای قدیمی و تاریخی به جا مانده از آن دوران بسیار دیدنی می باشد. در این بخش قصد داریم تا سه بنای تاریخی مهم برای گردشگران را باهم بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
1- خاتوشا (Hattusa)
خاتوشا یکی از ویرانه های تاريخي بزرگ ترکیه است و زمانی پایتخت امپراتوری هیتی بوده. این مكان شگفت انگیز در میراث جهانی یونسکو، برای حدوداً 1600 سال قبل از میلاد مسیح ثبت شده است. تخمین زده می شود که این مکان تاریخی در 1200 سال قبل از میلاد عمدتاً تخریب شده و اکنون تکه سنگ هایی از آن باقی مانده است. پس از این ویزانی، تا به امروز سعی در حفظ این بنای تاریخی شده است. این منطقه شامل دروازه های تزئین شده (دروازه طرح شیر و پلنگ)، معابد، خانه های سلطنتی و بناهای باستانی که با گذرگاه های زیرزمینی وصل مي شوند. هاتوشا محل نخستین پیمان صلح جهان بوده است. پیشنهاد ترک نیک به شما مقاله جذاب 38 غذای ترکیه است.
2- افسوس (Ephesus)
افسوس یکی از شهرهای باستانی و قدیمی واقع در آناتولی (آسیای صغیر) است. هم اکنون تنها ویرانه هایی از آن به جا مانده که تبدیل به موزه برای گردشگران شده است. در گذشته معبد آرتمیس که یکی از هفت عجایب جهان باستان بوده.
3- پرگا (Perga)
در حدود هزار سال قبل از میلاد مسیح، شهر باستانی پرگا در نزدیكی آنتالیا امروزی تأسیس شد. این شهر قبل از آنكه بخشی از پادشاهی سلوكی شود توسط اسكندر بزرگ فتح گردید. سپس رومیان در سال 188 پیش از میلاد، مكان هايي از جمله یک تئاتر 15 هزار نفری، یک میدان عمومی و سالن بدنسازی ساختند. بقایای به جا مانده از حمام های رومی و دروازه های شهر به عنوان نمادی از قرن دوم میلادی به شمار می رود. اگر میخواهید همه چیز را در مورد صادرات به ترکیه بدانید، حتماً مقاله آموزشی مربوطه را بخوانید که برای اولین بار در ایران منتشر شده است.
جمع بندی:
موقعیت جغرافیایی ترکیه بین اروپا و آسیا است و به همين دليل تاریخ باورنکردنی دارد. زیرا از فرهنگ ها، اقوام، ایالت ها، دوره ها و امپراطوری های مختلف تشكيل شده است. ترکیه ویرانه های باستانی بيشتري نسبت به كشورهاي ديگر دارد و تعداد بسیاری از آنها هنوز دست نخورده باقی مانده اند. در حقيقت ترکیه تصويري زنده از صحنه هایی است که هزاران سال پیش به وجود آمده اند. ایستادن در همان مكان هايي که الکساندر کبیر، سنت پاول و هلن تروی حضور داشته اند، حس عجیب و خاصی دارد. برای آشنایی بیشتر با فرهنگ ترکیه حتماً از مقاله مربوطه دیدن نمایید.